اقسام فعل ازنظر زمان:
الف)فعل ماضی ( گذشته) ب) مضارع ( حال) ج) مستقبل ( آینده)
مضارع) فعل مضارع :فعلی است که بر انجام کاری یا روی دادن حالتی وصفتی در زمان حال یا آینده دلالت می کند.
فعل مضارع سه قسمت است:
مضارع اخباری
مضارع التزامی
مضارع مستمر(جاری)
1-مضارع اخباری: مضارع اخباری بر انجام کاری در زمان حال به طور قطعی به کار می رود.
مضارع اخباری به کمک بن مضارع فعل مورد نظر و پیشوند(می) و شناسه هاساخته می شود. : می+ رو + م= می روم
می روم می رویم
می روی می روید
می رود می روند
2- مضارع التزامی:
مضارع التزامی فعلی است که بر انجام کاری در زمان حال یا آینده همراه با شک و تردید،آرزو،شرط دلالت دارد.
طریقه ی ساخت آن:هر گاه به جای «می» درمضارع اخباری «بِ»قرار دهیم ،فعل به صورت مضارع التزامی در می آید.مثال:
« می رود » مضارع اخباری است.
« برود » مضارع التزامی است
بروم برویم
بروی بروید
برود بروند
3- مضارع مستمر(در جریان): مضارع جاری(ملموس) برانجام کاری یاروی دادن حالت وصفتی در زمان حال به صورت مستمر دلالت دارد.
مثال: حسین دارد می نویسد.
نکته1:فعل مضارع اخباری و التزامی گاهی در مفهوم آینده نیز به کار می روند:فردا به مدرسه می روم/شاید فردا به مدرسه بروم.
نکته2:گاهی پیشوندهای مضارع اخباری و التزامی(می،بِ)حذف می شوند که در این صورت باید از مفهوم جمله به زمان آن پی برد.
نکته3:در متون کهن گاهی ماضی ساده با پیشوند(بِ) همراه می شود که نباید با مضارع التزامی اشتباه گرفت.صیّاد برفت.
نکته4:فعل امر را نباید با مضارع التزامی اشتباه بگیریم زیرا:الف-فعل امر فقط در دو صغیه ساخته می شود(دوم شخص مفرد و جمع) امّا فعل مضارع التزامی در شش شخص صرف می شود.ب-فعل امر انجام کاری را از ما درخواست می کند امّا فعل مضارع التزامی بر شک،تردید،آرزو و شرط دلالت می کند.
نکته5:گاهی بین فعل کمکی مضارع مستمر(دار) و فعل اصلی فاصله می افتد در این صورت نباید آن ها را جدا از هم حساب کرد.من دارم مطلب می نویسم/فعل(دارم می نویسم)
نکته6:هنگام منفی کردن فعل مضارع التزامی پیشوند(بِ) حذف شده و (نَ)جایگزین می شود.بروم/نروم